25 januari Griekenland en Egypte

Vandaag 25 januari 2015 is het vier jaar geleden dat de ‘revolutie’ begon in Egypte op het Tahrir plein. Een aantal weken liet ook ik me meeslepen door de gebeurtenissen en sloot mijn ogen voor een aantal zaken die ik wel wist maar even niet meer wilde zien. Na al die jaren ellende in het MO en N-Afika was er even hoop. Nu vier jaar later is de repressie in Egypte sterker dan onder Mubarak zeker wat betreft de laatste jaren van zijn bewind. Vandaag verkiezingen in Griekenland. Ook nu is er de hoop op een ‘revolutionaire’ verandering. Vanaf morgen de meest linkse regering in een land van Europa na de tweede wereld oorlog is de verwachting. Maar het is raadzaam om nu wel iets verder te kijken en niet de ogen te sluiten. Griekenland is deel van Europa en de Wereld. Een land kan niet meer volkomen onafhankelijk van anderen landen beleid gaan voeren. En in de rest van Europa, op Spanje en misschien Portugal na, is men niet zo ver. Het zal vallen en opstaan worden met tegenslagen. De druk zal enorm zijn om Griekenland in de pas te houden. Hoeveel gaat Syriza inleveren en hoever naar het politieke midden schuiven? Het wel of niet succes van Griekenland heeft dus ook te maken met in hoeverre ook wij daadwerkelijke oppositie weten op te bouwen tegen de neoliberale werkelijkheid. Net als in Egypte zijn met de neergang van de oude partijen of het veranderen van president nog niet de daaronder liggende machtsstructuren verdwenen.
Deze machtsstructuren zijn de al lang bestaande netwerken die ook de economisch (en vaak leger en politie) macht in handen hebben. Zij staan klaar, en zullen geen mogelijkheid onbenut laten, om op het toneel terug te verschijnen en liefst als redder des vaderlands. Dat wat in Egypte de succesvolle contra revolutie werd.
Syriza bestaat uit een platvorm van linkse partijen en bewegingen. Intern is de vraag, als de druk van buiten toeneemt, hoe de partij zich ontwikkeld. Gaan de gestaalde kaders van linkse partijen de koers bepalen en intern machtspolitiek bedrijven? In hoeverre blijven sociale bewegingen invloed hebben of blijven zich er thuis voelen? We moeten bedenken dat de grote demonstraties in Griekenland, het verzet op straat, al een tijdje zijn verdwenen. Men heeft die weg opgegeven en alle hoop is nu gericht op traditionele politiek: via verkiezingen een partij aan de macht brengen. Te hopen valt dat wat je nieuwe politiek kunt noemen, de meest lokale sociale structuren en bewegingen die de laatste jaren zijn ontstaan, niet aan kracht gaan verliezen en niet tegenover Syriza komen te staan. De vraag is in hoeverre de traditionele politiek niet een deel van het probleem is en dat wat nodig is nieuwe vormen van democratie, politieke organisatie en besluitvorming, als deel van de oplossing.
De belangrijkste leus in Egypte was ‘brood, gerechtigheid en vrijheid. Het is denk ik ook de volgorde van belang. Als eerste willen mensen brood omdat dit direct met het fysiek overleven te maken heeft. In Egypte is wat dat betreft weinig of geen vooruitgang. Je kunt verwachten dat dit opnieuw tot een opstand gaat leiden. De vraag is dan welke politiek beweging hier uit voortkomt dat kan zowel links als rechts (inclusief religieus conservatief) zijn. In Griekenland zal ook voor een groot deel van de bevolking gelden dat ze in hun dagelijks leven snel vooruitgang willen zien. Komt die niet dan is het snel gedaan met de meest linkse regering in Europa. En dat weet de rest van Europa ook. En Europa weet ook dat elke succes in Griekenland voor hun een bedreiging is en als voorbeeld gaat gelden voor bevolkingen van andere landen om te volgen.
Het is een lang proces waarin Griekenland nu een stap vooruit maakt. Het kan tot een terugval leiden maar op de langer termijn zijn de gebeurtenissen in Egypte en Griekenland leermomenten, ervaringen, die naar daadwerkelijke verandering moeten gaan leiden. Het zijn inspirerende momenten die deel zijn van ons en het is aan ons allemaal hier iets mee te doen en het proces verder te ontwikkelingen.